Joseph Franzkowski

Z Syców Wiki
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Joseph Franzkowski


{{{alt grafiki}}}
Data i miejsce urodzenia 2 lutego 1850
Syców
Data i miejsce śmierci 29 września 1936
Goszcz
Wykształcenie Królewskie Seminarium Nauczycielskie w Pyskowicach (1869)
Zawód nauczyciel, kantor, kronikarz, tłumacz
Krzyż Pro Ecclesia et Pontifice Order Domowy Hohenzollernów

Joseph Franzkowski (ur. 2 lutego 1850 w Sycowie, zm. 29 września 1936 w Goszczu) − nauczyciel i kierownik szkoły katolickiej w Sycowie, kantor, tłumacz języka polskiego i kronikarz, autor Historii wolnego państwa stanowego, miasta i powiatu Syców.

Biografia

Pochodzenie

Dziadek Josepha Franzkowskiego pochodził prawdopodobnie ze zubożałej, staropolskiej rodziny z Wielkopolski i w 1795 roku przybył do Byczyny koło Kluczborka. Tam na świat przyszedł ojciec Josepha – Johann Franzkowski, który był z zawodu tkaczem, jednak pracował jako listonosz, utrzymując sześcioro swoich dzieci.

Istnieje również teza, że Franzkowscy byli potomkami kolonizatorów frankońskich, którzy przybyli na Śląsk w czasach księżnej Jadwigi.

Wykształcenie i praca nauczyciela

Joseph Franzkowski urodził się 2 lutego 1850 roku w Sycowie. Dom rodzinny przyszłego nauczyciela znajdował się na Przedmieściu Komorowskim[1]. Jako dziecko mały Joseph wykazywał się bystrością, wrażliwością i dobrą pamięcią. Swoją edukację rozpoczął w szkole katolickiej w Sycowie, wybudowanej w 1856 roku przez księdza Ignacego Kupca. Jednak biedni rodzice nie byli w stanie zapewnić dziecku wyższego wykształcenia, dlatego naukę w Królewskim Seminarium Nauczycielskim w Pyskowicach koło Gliwic sfinansowała księżna Helena Mestschersky. W 1869 roku młody nauczyciel objął posadę w szkole w Toszku, a w 1872 roku rozpoczął pracę w szkole katolickiej w Sycowie. Rok później objął funkcję organisty, a w 1886 roku awansował na kierownika placówki.

W 1874 roku poślubił Antonie Sylli, córkę referendarza Wyższego Sądu Krajowego i późniejszego sekretarza Sądu Powiatowego w Sycowie – Alberta Sylli i jego żony Augustyny Lehnhardt. Joseph i Antonie wychowali trzy córki (Gertrud, Elisabeth, Gabriele) i dwóch synów (Slanislaus, Leo).

16 września 1893 roku Franzkowski powołał do życia w Sycowie Katolicki Związek Nauczycieli, podporządkowany Związkowi Nauczycieli Katolickich Śląska. Obdarzony zaufaniem pedagog wchodził również w skład Komisji Egzaminacyjnej dla Nauczycieli. 9 lipca 1894 roku w 25-lecie pracy zawodowej został uhonorowany dyplomem jubileuszowym.

Zainteresowany dziejami swojej małej ojczyzny, Joseph Franzkowski był członkiem Stowarzyszenia Historii Śląska i Starożytności, w których publikował swoje artykuły dotyczące ziemi sycowskiej. Podobne teksty autorstwa sycowskiego nauczyciela były prezentowane w lokalnej Gross Wartenberg Kreisbote. W 1912 roku nadano Franzkowskiemu tytuł honorowego przewodniczącego Związku Miłośników Sycowa. Ponadto Franzkowski był członkiem sycowskiego Bractwa Kurkowego oraz innych stowarzyszeń, które w tym czasie istniały.

Na zlecenie księdza Ignacego Kupca, Franzkowski napisał kronikę szkoły katolickiej, a przy tym kronikę sycowskiego kościoła katolickiego. Jednak za największe dzieło można uznać Historię wolnego państwa stanowego, miasta i powiatu Syców. Kronika powstawała 35 lat na poddaszu skromnego mieszkania. Dzieło zostało wydane w 1912 roku. Praca kronikarza była możliwa dzięki wsparciu księżnej Heleny, której nie było dane ujrzeć książki, gdyż zmarła w 1905 roku, jednak autor zadedykował swojemu dobroczyńcy napisaną kronikę. Koszty druku dofinansował sejmik powiatowy i rada miejska. W uznaniu za zasługi w 1913 roku władze miejskie nadały Franzkowskiemu tytuł honorowego obywatela miasta, a cesarz niemiecki nadał kronikarzowi Order Rodu Hohenzollernów za dzieło dotyczące historii wolnego państwa stanowego pod panowaniem rodu Bironów. Z kolei za działalność na rzecz kościoła katolickiego w listopadzie 1918 roku Franzkowski otrzymał krzyż Pro Ecclesia et Pontifice od papieża Benedykta XV .

Ostatnie lata życia

W styczniu 1920 roku siedemdziesięcioletni Joseph Franzkowski pełnił funkcję tłumacza przysięgłego w kontaktach z przedstawicielami Komisji Alianckiej, którzy zajmowali się wytyczaniem granicy niemiecko-polskiej. W tym samym roku Franzkowski przeszedł na emeryturę, zaliczając 51 lat czynnej pracy w szkolnictwie. Również w styczniu 1920 roku zmarła jego żona Antonie, dlatego ostatnie lata życia emerytowany nauczyciel spędził u boku swoich dzieci: córki Elisabeth i syna Leo, proboszcza w Goszczu. Tam w gronie rodziny i przyjaciół obchodził swoje osiemdziesiąte urodziny. Mimo sędziwego wieku, kontynuował prace badawcze w goszczańskim archiwum parafialnym. W tym ostatnim etapie życia sporządził Historię parafii Goszcz, a także zarys dziejów własnej rodziny. Joseph Franzkowski zmarł 29 września 1936 roku w Goszczu i został pochowany obok żony na cmentarzu w Świętym Marku.

Losy nagrobka Franzkowskiego

Nagrobek Franzkowskiego na cmentarzu w Świętym Marku (1992-2015)

Pierwotny nagrobek Josepha Franzkowskiego i jego żony był wykonany z czarnego granitu i znajdował się naprzeciw głównego wejścia do kościoła, w trzecim rzędzie, za grobami sycowskich księży. Jednak w latach siedemdziesiątych XX wieku płyta nagrobna została skradziona. Dopiero 24 sierpnia 1992 roku Herbert Pietzonka ufundował Franzkowskiemu nowy nagrobek, jednak nakazał postawić płytę kilkadziesiąt metrów dalej od właściwego miejsca jego spoczynku. W 2015 roku, staraniem Towarzystwa Świętego Marka płyta nagrobna została przeniesiona w miejsce naprzeciw głównego wejścia do kościoła. Ufundowane zostały też krzyżokapliczki autorstwa Zbigniewa Podurgiela w sąsiednich miejscach spoczynku Antonie Franzkowski i Krzysztofa Zielnicy[2].

Działalność publicystyczna

  • Geschichte der freien Standesherrschaft, der Stadt und des landrätlichen Kreises Gross Wartenberg (pol. Historia wolnego państwa stanowego, miasta i powiatu Syców, 1912).

Publikacje w Zeitschrift des Vereins für Geschichte (und Alterthum) Schlesiens[3]:

  • Die Herren von Braun als Besitzer der freien Herrschaft Wartenberg und Zustände unter deren Regierung (1890),
  • Johann Albert Rusche. Nekrolog (1891),
  • Die ehemaligen Bisthumsgüter im Wartenberger Weichbilde (1897),
  • Die Erwerbung von Wartenberg durch den Grafen E. Joh. von Biron, 1733-1735 (1899),
  • Zur Geschichte der katholischen Stadtpfarrkirche ad St. Petrum et Paulum in Groß Wartenberg (1916).

Upamiętnienie

28 września 2012 roku z okazji setnej rocznicy wydania Historii wolnego państwa stanowego, miasta i powiatu Syców na murach dawnej szkoły katolickiej (obecnie Szkoła Podstawowa nr 3) staraniem Towarzystwa Świętego Marka została odsłonięta tablica poświęcona Josephowi Franzkowskiemu.

Źródła

Bibliografia

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. ↑ Tam gdzie kończy się miasteczko,/Droga skręca na Święty Marek (...) – autorem przywołanego fragmentu wiersza dotyczącego miejsca narodzin kronikarza jest najprawdopodobniej sam Franzkowski; fragment został zacytowany w artykule Waltera Radlera z 1931 roku.
  2. ↑ Na Świętomarkowej nekropolii pojawiła się nowa krzyżokapliczka..., Towarzystwo Świętego Marka w Sycowie na Facebooku.
  3. ↑ ZVGSchlesien 21-39, 1887-1939, fordham.edu
Źródło: „http://sycow.wiki/index.php?title=Joseph_Franzkowski&oldid=10318”